Περί συνεργασίας άρθρο του Αλέκου Καποδίστρια

ΠΕΡΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ
Αλέκος Καποδίστριας
"Αυγή" 19/6/2008

Αφορμή για να γραφτούν αυτές οι σκέψεις είναι η κουραστικά επαναλαμβανόμενη επιχειρηματολογία των ημερών περί της αναγκαιότητας συνεργασίας του Συνασπισμού με το ΠΑΣΟΚ, στη βάση μιας ρητορικής που αρνείται επίμονα να αναγνωρίσει ουσιώδεις διαφορές ανάμεσα στους δυο χώρους, ή, εν πάσει περιπτώσει, προτάσσει ένα «ρεαλιστικό» αφαιρετικό πεδίο συνεννόησης απέναντι στην απευκταία προοπτική της επανεκλογής της Νέας Δημοκρατίας.
Η λανθάνουσα πρόθεση αυτής της επιχειρηματολογίας είναι μάλλον προφανής: Ακόμη και στην υποθετική προοπτική της διαμόρφωσης μιας «φαντασιακής κοινότητας» κοινών αριστερών στόχων και διαθέσεων, το ΠΑΣΟΚ προσδοκά κέρδη στο πεδίο της ανάκτησης της εμπιστοσύνης του ελληνικού λαού και κυρίως εκείνου του τμήματος που κοιτάζει αριστερά. Ταυτόχρονα επιδιώκει να εξοπλίσει με σθένος και επιχειρήματα τους αγωνιστές του χώρου του, ώστε να αντιπαρέλθουν στην αριστερή πολιτική πίεση που δέχονται αυτό το διάστημα.
Η διαπίστωση, ωστόσο, εσωστρεφών και όχι πραγματικών προθέσεων συνεργασίας από τη μεριά του ΠΑΣΟΚ, δεν είναι αρκετή από μόνη της να ακυρώσει τις βαθιά, ίσως, ριζωμένες ελπίδες ενός κόσμου ρομαντικού και απογοητευμένου για την προοπτική μιας νέας αλλαγής, ρεαλιστικής και ουσιαστικής αυτή τη φορά, που θα ορίζεται και θα ελέγχεται από αξιόπιστους αριστερούς εταίρους. Δεν είναι αρκετή για να αποδομήσει το ΠΑΣΟΚ ως προς τα αριστερίζοντα προτάγματά του και, κυρίως, δεν είναι αρκετή ώστε να καταδείξει το Συνασπισμό στη λαϊκή συνείδηση ως διαφορετική, πρωτοπόρα και ρεαλιστική δύναμη αλλαγής στη χώρα.
Στην προοπτική της ανάδειξης του Συνασπισμού σε πρωτοπόρο πολιτική δύναμη βρίσκεται το κλειδί της στάσης της παράταξης απέναντι στα «κελεύσματα» για συνεργασίες. Στο βαθμό που ο Συνασπισμός θα ενισχύει ένα μέτωπο ολοκληρωμένων πολιτικών θέσεων που θα διεκδικούν την ιδεολογική κοινωνική τους κυριαρχία, θα αποδομεί στην πράξη τους βερμπαλιστές της εξουσίας και θα θέτει τους δικούς του όρους στο πεδίο των συνεργασιών. Στη βάση αυτή η αριστερά καλείται να επαναδιατυπώσει το όραμά της για την κοινωνία τη χώρα και τον κόσμο. Καλείται να συγκρουστεί με την βαθύ πυρήνα των κοινωνικά κυρίαρχων φιλελεύθερων επιλογών του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας και να καταδείξει ρεαλιστικά ότι υπάρχει αριστερός δρόμος.
Στην πράξη, η αναζήτηση ενός δρόμου ο οποίος θα συγκρούεται με τα κυρίαρχα συμφέροντα και απόψεις και θα διαπραγματεύεται προς όφελος της κοινωνίας τις βασικές Ευρωπαϊκές και Ατλαντικές επιλογές της χώρας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ωστόσο, μπορεί εδώ η αριστερά να αξιοποιήσει το πρόσφατο πνευματικό και κινηματικό της κεφάλαιο και να προχωρήσει σε προτάσεις για πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντολογικές και βιώσιμες τομές που θα την αναδείξουν σε κυρίαρχη δύναμη.
Θεωρώ ότι το προνομιακό πεδίο διερεύνησης ενός νέου δρόμου για την αριστερά είναι η κοινωνία των πολιτών και η θεσμική της συγκρότηση.

Η αναζήτηση σχέσεων ανάμεσα σε ένα ελεγχόμενο από την αριστερά θεσμικό κράτος και σε μια ενεργή κοινωνία των πολιτών μπορεί, ίσως, από μόνη της να απαντήσει στα κυρίαρχα διλήμματα περί ρεαλιστικών – αναγκαστικών φιλελεύθερων επιλογών και να δημιουργήσει αποκεντρωμένες προϋποθέσεις ανάπτυξης μέσα στο πλαίσιο της δεδομένης, σημερινής ιστορικής συγκυρίας.
Στο πλαίσιο αυτής της συγκυρίας, η οικονομία της αγοράς είναι ένας εκ των ουκ άνευ όρων διαπραγμάτευσης της σχέσης της σύγχρονης αριστεράς με την ηγεμονία του πολιτικού συστήματος. Ταυτόχρονα παραμένει να είναι ένα ζήτημα ιδεολογικού «ταμπού» για την αριστερή συνείδηση και γι’ αυτό το λόγο οι πιθανότητες αξιοποίησής της αγοράς προς όφελος μιας αριστερής προοπτικής ανάπτυξης δεν έχουν επαρκώς διερευνηθεί και βεβαίως ουδέποτε αξιολογηθεί στην πράξη. Το παράδειγμα της σοσιαλδημοκρατικής φοροκεντρικής διαχείρισης είναι ένα ενδιαφέρον παράδειγμα προς αξιοποίηση, ωστόσο, δείχνει ευάλωτο στη σχέση του με τις καπιταλιστικές δυνάμεις της αγοράς και κυρίως δείχνει να μην αντιστέκεται στις φυγόκεντρες καπιταλιστικές τάσεις της παγκοσμιοποίησης.
Μια πρόταση ανάπτυξης στη βάση μιας αριστερής αξιοποίησης της αγοράς δεν θα ήταν πρωτοπόρα και ούτε ιδιαίτερα διεισδυτική και αποτελεσματική αν εκκινούσε από το σοσιαλδημοκρατικό παράδειγμα. Αξίζει, ωστόσο, να διερευνηθεί η προοπτική μιας σύνθετης πρότασης που αφενός θα αξιοποιούσε κοινωνικά τους κεντρικούς πόρους του κρατικού συστήματος, αφετέρου θα στόχευε κατευθείαν στην ενίσχυση της οικονομίας της κοινωνίας των πολιτών, μέσα από νέες, αποκεντρωμένες, συνεταιριστικές δομές ειδών και χρήματος που τα ίδια τα κοινωνικά υποκείμενα θα δημιουργούσαν και το κράτος θα στήριζε.
Οι νέες αυτές δομές νοούνται μέσα στο πλαίσιο της οικονομίας της αγοράς και λειτουργούν ανταγωνιστικά με τον ιδιωτικό τομέα βελτιώνοντας τους όρους της ελεύθερης οικονομίας. Στη πράξη αυτές οι δομές δημιουργούν ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, στηρίζοντας και εξελίσσοντας το συνεταιριστικό κίνημα, θέτοντας νέους όρους στο παιχνίδι των συνεργασιών και της ιδεολογικής κυριαρχίας. Σε κάθε περίπτωση είναι ένα παράδειγμα ενός συνόλου δυνατοτήτων που έχει η αριστερά για να θέσει ολοκληρωμένα τους δικούς της όρους στα φόρουμ των διαπραγματεύσεων. Στη βάση ολοκληρωμένων προτάσεων που θα αμφισβητούν στην πράξη τις φιλελεύθερες Ευρωπαϊκές επιλογές και την μονοπωλιακή κυριαρχία του διεθνούς και εγχώριου κεφαλαίου, μπορεί ο Συνασπισμός να διατυπώσει το δικαίωμά του στην αυτόνομη, ή, συνεργατική ηγεμονία του πολιτικού συστήματος.


Αλέκος Καποδίστριας
Δρ. Αθλητικής Κοινωνιολογίας
Μέλος Γραμματείας
Π.Κ. ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΥ ΓΛΥΚΩΝ ΝΕΡΩΝ
Email: kapos@tellas.gr